Noworoczne spotkania z Sybirakami i Sybiraczkami są już tradycją w Muzeum Pamięci Sybiru. 21 stycznia 2023 roku sala audiowizualna zapełniła się po same brzegi przedstawicielami sybirackich związków i stowarzyszeń, nie zabrakło przyjaciół Muzeum i przedstawicieli miasta Białystok.

Szczególnymi gośćmi byli tego dnia aktorzy – z Andrzejem Żakiem i Markiem Tyszkiewiczem na czele, pomysłodawcami nagrania jasełek na podstawie sybirackich zapisków. – Każde działanie ma u początków czyjąś inicjatywę. Trzeba podkreślić, że panowie wykazali się dużą determinacją i skutecznie namówili nas na realizację tego słuchowiska – mówił dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru, prof. dr hab. Wojciech Śleszyński.

Andrzej Żak, który w 2021 roku przekazał Muzeum tekst jasełek, przybliżył zebranym historię tej pamiątki. Jasełka spisane zostały w 1919 roku, a odgrywane były ponad sto lat temu w dalekiej Tarze nad rzeką Irtysz. To tam społeczność polskich zesłańców i ich rodzin skupiła się wokół kaplicy, stanowiącej nie tylko miejsce modlitwy, ale i centrum kulturalnego i społecznego życia naszych rodaków.

Dzieci uczęszczały tam na lekcje języka polskiego, a raz do roku, w Boże Narodzenie, wszyscy zbierali się, aby obejrzeć jasełka prezentowane z użyciem lalek na pudełkowej scenie.

Jasełka pod dyktando pana Stańczyka, zesłańca, spisała Marysia, córka pochodzącego z Garwolina Antoniego Korony, który zesłany został na Syberię w 1905 roku. Państwo Koronowie z dziećmi wrócili do Polski dopiero w 1921 roku.

Maria, po mężu Gniedziuk, w 1987 roku przekazała rękopis Andrzejowi Żakowi, który poświęcił się opracowaniu materiału i przygotowaniu na jego podstawie słuchowiska.

– Najmłodszy brat pani Marii był mężem mojej krewnej. Zapewne gdybym nie dostał się do szkoły teatralnej, tu w Białymstoku, na wydział lalkarski, ta szopka nie ujrzałaby światła dziennego. Bo pozostałe pamiątki po pani Marii, w tym jej wspomnienia z Syberii, dziś rzecz nie do odtworzenia, zostały po jej śmierci wyrzucone przez spadkobierców na śmietnik przy okazji remontu mieszkania – mówił Andrzej Żak.

Marek Tyszkiewicz podkreślał, jak cennym świadectwem walki o polskość jest zapis sybirackich jasełek: – Język polski był dla tych ludzi bardzo ważny. I wszystko to zrobiliśmy, aby to ważnym pozostało.

Nagranie zostało zrealizowane ze środków Muzeum w listopadzie 2022 roku. W nagraniu wzięli udział aktorzy z Białegostoku i Gdańska: Dorota Bagiński, Justyna Godlewska-Kruczkowska, Rita Jankowska, Wiktoria Sikora, Michał Jarmoszuk, Krzysztof Ławniczak, Patryk Ołdziejewski, Andrzej Petelski, Mateusz Smaczny, Marek Tyszkiewicz, Adam Zieleniecki, Andrzej Żak. Część z nich była obecna na spotkaniu i prezentacji nagrania.

Po trwającej blisko pół godzinie prezentacji słuchowiska, które wszystkich zgromadzonych przeniosło na chwilę w czasie i przestrzeni, profesor Wojciech Śleszyński symbolicznie wręczył nośnik z nagraniem jasełek przedstawicielom białostockiego oddziału Związku Sybiraków. – Muzeum będzie się starało wydać nagranie w odpowiedniej formie, aby było dostępne dla wszystkich – zapewnił.

Po oficjalnej części spotkania nadszedł czas na rozmowy i gratulacje dla aktorów przy kawie i słodkim poczęstunku.