Tematy warsztatów w salach edukacyjnych:

1. Polscy odkrywcy Syberii

Czas trwania: 60 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: historia nauki, polskie odkrycia, eksperyment

Opis: W XIX wieku Syberia skrywała liczne tajemnice, które dopiero czekały na swoich odkrywców. Podczas warsztatów przyjrzymy się polskim badaczom tej niezwykłej krainy. Odkryjemy, gdzie leżą Góry Czerskiego czy Półwysep Jankowskiego oraz dowiemy się, skąd wzięły się ich nazwy.
Przeprowadzimy eksperyment powtarzając niezwykły wyczyn Benedykta Dybowskiego, który zbadał głębokość jeziora Bajkał bez użycia nowoczesnych narzędzi. Używając autentycznych urządzeń do nagrywania i odtwarzania dźwięku z ostatnich 130 lat cofniemy się w czasie, by sprawdzić, jakim sprzętem dysponował Bronisław Piłsudski podczas swoich badań etnograficznych.

2. Józef Piłsudski – z Sybiru do Niepodległej

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: Józef Piłsudski, niepodległość, legiony

Opis: Chyba wszyscy w Polsce znają Józefa Piłsudskiego. Nie raz widzieliśmy jego pomniki czy spacerowaliśmy wzdłuż ulic nazwanych jego imieniem. Wiadomo, że sławę zawdzięcza przede wszystkim swojej działalności w okresie I wojny światowej i w niepodległej Polsce, ale co było wcześniej? Dlaczego Józef Piłsudski jako 20 – letni chłopak trafił na odległą Syberię? Jak pobyt w tej odludnej krainie wpłynął na jego plany na przyszłość i… wygląd? Warsztaty pozwolą nam odpowiedzieć na te i wiele innych pytań, a postać Józefa Piłsudskiego stanie się jeszcze lepiej znana niż dotychczas.

3. Przyszli o świcie

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: represje, deportacje, historia mówiona

Opis: Tytuł zajęć to słowa bardzo często wypowiadane we wspomnieniach Sybiraków. Warsztaty przybliżą nam niektóre z sytuacji, z jakimi przyszło się zmierzyć osobom deportowanym. Zobaczymy rekonstrukcję aresztowania, będziemy dyskutować o tym, jakie przedmioty pakowały do tobołków wywożone rodziny. Wysłuchamy autentycznych relacji Sybiraków. Przekonamy się, że ich losy były bardzo różne, a często z ich dramatami kontrastowało piękno otaczającego ich krajobrazu. Dzięki użyciu gogli wirtualnej rzeczywistości przeniesiemy się do świata przyrody, który otaczał deportowanych.

4. Z Sybiru na front

Czas trwania: 60 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: II wojna światowa, deportacje, Armia Andersa, Armia Berlinga

Opis: Dołączenie do Armii Andersa lub Armii Berlinga było dla Sybiraków pierwszą szansą na wyrwanie się z sowieckiego piekła. Jednak droga z niewoli w szeregi wojska polskiego często była dramatyczna i trudna. Podczas warsztatów wcielimy się w reporterów wojennych, którzy dzięki wykorzystaniu różnych wskazówek i materiałów, takich jak prasa, zdjęcia i wspomnienia, poznają okoliczności tworzenia i szlak bojowy obu armii.
Aby zdobyć niezbędne informacje, będziemy musieli wykazać się spostrzegawczością i sprytem, łamać szyfry i oddzielać prawdziwe dane od tzw. fake newsów. Istnieje możliwość rozszerzenia warsztatu o wykorzystanie eksponatów – egzemplarzy broni i wyposażenia obu armii.

5. Białystok między wojnami

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: historia regionalna, patriotyzm lokalny, mapa, Białystok

Opis: Miejsca, w których mieszkamy wyglądały przed wybuchem II wojny światowej inaczej niż dziś. Ale jak? I czy zmieniło się zupełnie wszystko? Na te pytania poszukamy odpowiedzi badając stare plany miasta i wspólnie tworząc wielkie mapy zmian. Przyjrzymy się też międzywojennym fotografiom, dzięki którym zobaczymy znane nam zabytki oczami naszych pradziadków.
Pamiątką z zajęć będzie wykonany wspólnie przewodnik po Białymstoku dawniej i dziś.

Tematy ścieżek prowadzących przez część wystawy:

1. Polacy na „Syberii carów”

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: Syberia, odkrycia, nauka, badacze

Opis: Na tej ścieżce zgłębimy temat zesłań Polaków na Sybir od XVI do początku XX wieku. Będzie to okazja do odkrycia, jak wyglądała droga skazańców i więźniów na wschód w czasach przed pojawieniem się kolei i samochodów. Zesłańcom niekiedy udawało się wykorzystać pobyt w odległych i tajemniczych częściach imperium carów do prowadzenia badań naukowych, o których dowiemy się w gabinecie badacza.
Zaskoczy nas nieznane oblicze Sybiru, jakie zobaczymy w części poświęconej dobrowolnym migracjom Polaków na wschód, do miejsc, gdzie inni nasi rodacy byli zsyłani przymusowo. Ścieżkę zakończymy przedstawieniem ostatnich carskich zesłańców, a wśród nich tego najbardziej znanego – Józefa Piłsudskiego.

2. Jaki znak twój? Orzeł Biały

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: godło, Orzeł Biały, symbole narodowe, patriotyzm

Opis: Tytułowe słowa znamy od najmłodszych lat. Ale czy uda nam się odnaleźć na wystawie polskie symbole narodowe? Na najmłodszych tropicieli czeka test spostrzegawczości oraz dyskusja na temat tego, czym są owe symbole oraz czy mogą nimi być jedynie godło, hymn flaga. Odnajdziemy też polskie godła, wykonane w sekrecie przez łagierników i zesłańców. Ile wysiłku kosztowało stworzenie takiego przedmiotu? Czy było ryzykowne? Razem spróbujemy odpowiedzieć na te pytania, próbując zrozumieć, czym był i jest patriotyzm. Historia tych przedmiotów i ich twórców jest też pretekstem do wprowadzenia dzieci w trudną tematykę polskiego Sybiru.

3. Deportacje i życie na zesłaniu

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: wojna, represje, deportacje, strata

Opis: Wybierając tę ścieżkę trafimy w sam środek trwających od lutego 1940 roku akcji deportacyjnych. Dowiemy się, dlaczego całe rodziny były upychane do towarowych wagonów i wywożone na nieludzką ziemię”. We wnętrzu takiego wagonu usłyszymy wspomnienia uczestników tych wydarzeń.
Zobaczymy też przedmioty zabrane przez Sybiraków z opuszczanych przez nich domów. Po przebyciu symbolicznej drogi na wschód dotrzemy do części wystawy, w której poznamy różnice w życiu w syberyjskiej tajdze i kazachskim stepie, i to z deportowanych Sybiraków. Jakie piętno odcisnął Sybir na tych ludziach? Odpowiedzi na to pytanie poszukamy w końcowej części wystawy.

4. Wojenne szlaki i Zbrodnia Katyńska

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: II wojna światowa, Katyń, Armia Andersa, Armia Berlinga

Opis: Ścieżka przybliży nam przebieg II wojny światowej. Poznamy jej genezę z naciskiem na wspólną odpowiedzialność III Rzeszy i Związku Sowieckiego za jej rozpętanie. Zapoznamy się z elementami uzbrojenia armii sowieckiej i niemieckiej, jak również z wyposażeniem polskich żołnierzy.
Tragiczny los części polskich jeńców wojennych, którzy trafili w ręce Sowietów, poznamy w Memoriale Zbrodni katyńskiej, następnie zaś udamy się do końcowej części ekspozycji. Tam przekonamy się, z jakimi wyzwaniami mierzyli się Sybiracy wstępujący do Armii Andersa i Armii Berlinga. Porównamy obie formacje i na wielkoformatowych mapach poznamy ich szlaki bojowe.

5. Białystok- między wschodem a zachodem

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: niepodległość, historia regionalna, patriotyzm lokalny

Opis: Wyobraźmy sobie stworzone z trzech części państwo, w którym są aż trzy różne waluty, kilka systemów miar, różne szerokości torów kolejowych, zaś zakończone niedawno wojny zniszczyły przemysł. Tak właśnie wyglądała odrodzona w 1918 roku Rzeczpospolita. Przyjrzymy się tym wyzwaniom oraz sukcesom młodego państwa. Odwiedzimy wsie, dwory i miasta, w tym międzywojenny Białystok. Cofając się w czasie będzie my mogli zobaczyć nieistniejący dziś hotel Ritz i wysłuchać mieszkańców miasta, wspominających życie przed wybuchem II wojny światowej.