Tematy warsztatów w salach edukacyjnych:

1. Deportowany świat

Czas trwania: 60 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: wojna, deportacje, historia mówiona, uniwersalizm

Opis: Podczas warsztatów zastanowimy się, co mogły czuć ofiary sowieckich represji. Ich emocje przybliży nam krótki film, pokazujący moment aresztowania rodziny przez NKWD. Jest on pretekstem do pewnego ćwiczenia: spróbujemy wytypować te rzeczy, które zabralibyśmy z domu w kryzysowej sytuacji, nie mając czasu na zastanawianie się. 
By przekonać się, jak trudne i jak różne były losy Sybiraków, oddamy im głos: posłuchamy relacji znajdujących się w archiwum muzeum.  Na koniec odkryjemy, że tragiczna historia, która wydarzyła się 80 lat temu, lubi się powtarzać…

Zajęcia „Deportowany świat” powstały we współpracy z Anną Lach i Marcinem Kozińskim.

2. Katyń: zbrodnia i kłamstwo

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: Katyń, propaganda, pamięć

Opis:  

„Kłamstwo katyńskie” jest wciąż obecne w przestrzeni publicznej, a rosyjskie media i politycy coraz częściej próbują zniekształcać prawdę na temat Katynia. Wspólnie odkryjemy, jak często można trafić w sieci i telewizji na nieprawdziwe wypowiedzi. 

Najlepszym remedium na propagandę są fakty, oparte na źródłach historycznych. Korzystając z listów i pamiątek po ofiarach Zbrodni Katyńskiej potwierdzimy, kto stał za rozstrzelaniem 22 tysięcy polskich obywateli. Przeanalizujemy, jakiej propagandy używali Sowieci, Niemcy… i Alianci zachodni w rozgrywaniu karty katyńskiej.

Warsztaty powstały we współpracy z Małgorzatą Paderewską, laureatką konkursu Centrum Dialogu im. J. Mieroszewskiego na najlepszy scenariusz zajęć o Zbrodni Katyńskiej.

3. Świat w GUŁagu

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: mikrohistoria, GUŁag, łagry, człowieczeństwo

Opis: Jednym z celów, jakie Sowieci postawili przed systemem łagrowym, była „reedukacja” społeczeństwa poprzez niewolniczą pracę. Ogrom skali zbrodni sowieckich powoduje, że często łagiernicy są traktowani statystycznie i anonimowo.
Warsztaty przybliżą nam losy pojedynczych postaci – przedstawicieli różnych narodowości i grup etnicznych. Dopiero przez pryzmat ich doświadczeń dowiemy się, kto trafiał do sowieckich obozów oraz poznamy działanie „archipelagu GUŁag”.

4. Od deportacji do eksterminacji – losy Żydów w Białymstoku pod dwoma okupacjami – warsztaty w salach edukacyjnych i spacer historyczny

Czas trwania: 120 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)

Słowa kluczowe: Żydzi, deportacja, getto białostockie, Holokaust

Opis: Żydzi stanowili niezwykle ważny element białostockiej mozaiki narodowościowej w XIX i XX wieku. Dzisiaj, zostało już niewiele śladów świadczących o ich obecności. Badając archiwalne mapy prześledzimy losy tej grupy ludności w naszym mieście, dowiemy się gdzie mieszkali oraz jak wyglądało ich życie przed wojną. 

Przeanalizujemy fragmenty niezwykłego pamiętnika Dawida Szpiro oraz wysłuchamy relacji świadków historii, by zobaczyć, jak zmienił się świat białostockich Żydów w trakcie II wojny światowej pod okupacją sowiecką, potem niemiecką. 

Finałem zajęć jest spacer historyczny do pobliskiego Dworca Fabrycznego, skąd wyruszały transporty Białostoczan na Sybir i do obozu zagłady w Treblince. 

Warsztaty powstały we współpracy z Galerią im. Sleńdzińskich.

Tematy ścieżek prowadzących przez część wystawy:

1. Deportacja i życie na zesłaniu

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: wojna, deportacje, empatia, pamiątki rodzinne

Opis: Wybierając tę ścieżkę trafimy w sam środek trwających od lutego 1940 roku akcji deportacyjnych. Dowiemy się, dlaczego całe rodziny, z dziećmi i seniorami, były upychane do towarowych wagonów i wywożone na „nieludzką ziemię”. We wnętrzu takiego wagonu usłyszymy wspomnienia świadków tych wydarzeń.
Zobaczymy też przedmioty zabrane przez Sybiraków z opuszczanych przez nich domów. Po przebyciu symbolicznej drogi na wschód dotrzemy do części wystawy, gdzie poznamy różnice w życiu w syberyjskiej tajdze i kazachskim stepie, i to z perspektywy deportowanych. Jakie piętno odcisnął Sybir na tych ludziach? Odpowiedzi na to pytanie poszukamy w końcowej części wystawy.

2. Zbrodnia Katyńska

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: II wojna światowa, Zbrodnia Katyńska

Opis: Jedna z najbardziej wstrząsających i zarazem owianych największą tajemnicą zbrodni okresu II wojny światowej, której ofiarami padli polscy obywatele – w ten sposób można z całą pewnością opisać Zbrodnię Katyńską. Popełniona wiosną 1940 roku przez Sowietów do dziś budzi emocje i liczne pytania. 

Wybierając tę ścieżkę uczestnicy będą mogli odnaleźć odpowiedzi na wiele z nich. Kogo postanowili zamordować oprawcy? Czy tylko polskich oficerów? W jakich miejscach dokonywano egzekucji? Dlaczego w ogóle zdecydowano się na tę zbrodnię? Przy wyborze tej ścieżki zwiedzimy nie tylko wystawę stałą, ale udamy się również do miejsca, które jak żadne inne oddziałuje na emocje i wyobrażenia zwiedzających – do Memoriału Zbrodni Katyńskiej.

3. Inny świat – anatomia sowieckiego GUŁag-u

Czas trwania: 50 minut (+ czas na skorzystanie z szatni)
Słowa kluczowe: łagry, Gułag, system sowiecki

Opis: Czym był „archipelag GUŁag” i jak wyglądał tytułowy „Inny świat” za drutami sowieckich obozów pracy? W trakcie zajęć ruszymy śladami łagierników, zaczynając od momentu aresztowania i pierwszego przesłuchania. Wysłuchamy relacji ofiar sowieckich represji oraz zobaczymy wnętrze łagrowego baraku.
Obraz tej części wystawy uzmysłowi nam, jak trudna była walka łagierników o utrzymanie choćby cząstki człowieczeństwa. Poznamy też losy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i zobaczymy jedno z pierwszych, „podziemnych” wydań jego książki.