Muzeum Pamięci Sybiru wydało właśnie ostatni z tomów cyklu – i oto litery na grzbietach książek ułożyły się w słowo SYBIR.
Doświadczona menedżerka kultury, muzealniczka z wielkim dorobkiem, wykształcona w kraju i za granicą, Alicja Knast – niegdyś dyrektorka Muzeum Śląskiego, dziś kieruje praską Galerią Narodową. Przyjechała do Białegostoku, aby na spotkaniu promocyjnym przedstawić publiczności dumę naszego muzeum – popularnonaukową serię, która w zwięzły i atrakcyjny wizualnie sposób przestawia historię i znaczenie polskiego Sybiru.
Prelegentka zwróciła uwagę na staranny dobór ikonografii, poczynając od okładek: – To wybitne grafiki autorstwa Iwony Kolasińskiej, w których odbija się treść poszczególnych tomów – podkreślała Knast.
– Autorzy wiedzą, że obraz jest medium gorącym, w porównaniu z suchym tekstem. W ostatnim tomie są takie zdjęcia, które wystarczą za tysiąc słów. Ale użycie fotografii w tych publikacjach jest etyczne, nie epatują one dramatem – dodała.
Dużo uwagi muzealniczka poświęciła pracy edytorskiej, chwaląc język, jakim napisano książki oraz skomponowano opisy i tytuły. – Autorzy mogliby porzucić swoje posady na rzecz pracy w agencjach reklamowych, tak doskonały to copywriting – przyznała.
Po wystąpieniu Alicji Knast nastąpiła rozmowa z pracownikami Działu Naukowego Muzeum Pamięci Sybiru, który stali za przygotowaniem serii SYBIR. Poprowadził ją Dominik Sołowiej.
Anna Pyżewska, która dba o redakcję językową książek Muzeum, zwracała uwagę na wyważenie formy przekazu: – Pisanie to też sztuka selekcji, redukcji, wykreślania zbędnych słów. To myślenie o odbiorcach. Chociaż wydaje nam się tak oczywiste, że każdy wie, kto to np. jest bolszewik, to gdy myślimy o młodszych – wcale nie musi tak być.
Dr Tomasz Danilecki odwołał się do swojego i Anny Pyżewskiej doświadczenia dziennikarskiego: – To nas nauczyło myślenia o czytelniku, o nim myśli dobry redaktor.
– Druga szkoła, którą przeszliśmy na naszej ścieżce rozwoju, to muzeum – mówił dr Danilecki. – Pracowaliśmy nad tekstami, które znalazły się na wystawie stałej naszego muzeum. Trzeba było ogromnej dyscypliny i myślenia o odbiorcy, by teksty były nie takie, jak by chcieli historycy. Ale żeby nie były przegadane. Jak napisać o rewolucji bolszewickiej, używając 100 słów? To niezwykle trudne.
– Pisaliśmy te teksty po wielokroć, pracowaliśmy w zespole, dyskutowaliśmy. Dlatego teraz, pracując nad tymi wydawnictwami, myśleliśmy o odbiorcy. A do tego – prawda, ona jest niezbędna i tylko ona się mogła tutaj obronić.
Dr Sylwia Szarejko odpowiedzialna była za dobór ikonografii. – Jeżeli dostaję książkę i jestem pierwszym czytelnikiem, staram się szukać w treści słów-kluczy i według nich dobierać zdjęcia i reprodukcje. Dużym ograniczeniem były prawa autorskie, nie każdej fotografii możemy użyć.
Prowadzący spotkanie nawiązał do projektu graficznego książek. – Jest nowoczesny, przypomina stronę internetową, gdzie jak wiadomo, „less is more”, czyli mniej znaczy więcej – mówił Dominik Sołowiej. W ten sposób odwołał się do prowadzonego przez Muzeum Pamięci Sybiru portalu popularnonaukowego „Świat Sybiru”, którego redaktorem jest dr Danilecki:
– Nie unikamy tam tekstów skomplikowanych, ale staramy się, by były przekazane językiem przystępnym. Przecież my sami najbardziej lubimy, gdy pisanie historii jest bardziej literaturą niż nauką. To anglosaskie spojrzenie na przekazywanie nauki i wiedzy. To jest lepiej odbierane przez odbiorców.
– Niezwykle ważny jest dla nas komponent emocjonalny – dodał dr Danilecki. – A ten się zawiera w relacjach Sybiraków. Emocje biorą się ze zdarzeń, a życie jest zawsze bardziej skomplikowane niż wymyślone scenariusze.
