Statuetka przyznawana Przyjaciołom Muzeum to marmurowy blok przypominający bryłę lodu lub śniegu i przywołujący skojarzenia z zimnem Syberii. W 2022 r. wręczono wyróżnienia po raz czwarty.
W czasie uroczystości przywołano zasługi osób wyróżnionych wobec Muzeum Pamięci Sybiru. Wszyscy z trojga uhonorowanych od początku byli orędownikami powstania w Białymstoku muzeum, które zachowa pamięć o polskich zesłańcach i deportowanych w głąb Rosji, a później Związku Sowieckiego.
„Jest jednym z najhojniejszych darczyńców Muzeum pod względem liczby przekazanych pamiątek. Współtworzą one dzisiaj wystawę stałą – to na przykład kamizelka, w którą rodzice owinęli małą Basię w czasie morderczej drogi na Sybir. Pani Sokólska stale współpracuje z naszym muzeum, służąc zawsze pomocą i dobrą radą” – padło w laudacji na cześć Sybiraczki, Barbary Sokólskiej.
Barbara Sokólska, z domu Młynarz, 13 kwietnia 1940 roku jako niespełna miesięczne niemowlę została przez Sowietów deportowana do Kazachstanu. Jej rodzina wróciła do Polski w 1946 roku.
Pani Sokólska jest aktywną działaczką Związku Sybiraków. Bierze udział w uroczystościach patriotycznych i wystawach, a także spotyka się z młodzieżą, której obrazowo i przejmująco opowiada o dramacie sowieckich deportacji z perspektywy naocznego świadka historii. Przybliża los deportowanych milionom Polaków, występując w mediach regionalnych i ogólnopolskich.
– W tym oto muzeum jest cały mój dom rodzinny, na przykład kwiatki zabrane przez moją mamę. Nie mogę jechać do Białorusi, by je tam podziwiać, ale są tutaj, w Muzeum, gdzie można wszystko zobaczyć… – mówiła ze wzruszeniem Sybiraczka.
Mianem Przyjaciela Muzeum wyróżniono także Kordiana Borejkę, który od 2005 r. działa na rzecz Sybiraków i Sybiraczek, najpierw w Gdańskim Oddziale Związku Sybiraków, a od 2014 pełni funkcję Prezesa Zarządu Głównego tegoż Związku.
„Dzięki jego staraniom i wsparciu sukcesem zakończyły się takie inicjatywy, jak wypłata odszkodowań dla Sybiraków, kontynuacja wydawania przedwojennego czasopisma „Sybirak”, wreszcie – otwarcie Muzeum Pamięci Sybiru” – padło w czasie uroczystości.
Kordian Borejko był deportowany do Kazachstanu 10 lutego 1940 roku, gdy był zaledwie siedmiomiesięcznym niemowlęciem. Jego rodzina spędziła na zesłaniu 6,5 roku.
W dniu uroczystości otwarcia Muzeum Pamięci Sybiru, 17 września 2021 r. przypominał zasługi matek, dzięki którym przetrwali najmłodsi deportowani na „nieludzką ziemię”.
– Jestem wzruszony – mówił Prezes Związku Sybiraków. – Nie czuję, że zasłużyłem na to wyróżnienie jako ja, Kordian Borejko. Uważam, że ta statuetka jest przeznaczona dla całej żyjącej jeszcze grupy naszych Sybiraków – oświadczył.
W gronie wyróżnionych w 2022 roku znalazł się Prezydent Miasta Białystok Tadeusz Truskolaski, którego zasługi dla naszego regionu, miasta i samego Muzeum Pamięci Sybiru zostały przywołane w czasie uroczystości: „Od początku był orędownikiem budowy w Białymstoku Muzeum Pamięci Sybiru. Podkreślał, że jako miasto boleśnie dotknięte sowieckimi represjami, mamy obowiązek zachowania dziedzictwa dawnych Kresów i pamięci o ich zagładzie. Muzeum powstało w dużej mierze dzięki jego wsparciu i bezkompromisowym staraniom o środki na realizację tego projektu” – głosiło uzasadnienie. – Bez jego wsparcia ta instytucja nie mogłaby powstać – mówił o włodarzu Białegostoku Dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru, profesor Wojciech Śleszyński.
– To prawda, nie będę zaprzeczał tym słowom – mówił w podziękowaniu za wyróżnienie Prezydent Truskolaski – ale sam pomysł [zbudowania Muzeum] krążył w powietrzu, idea sybiracka była w Białymstoku bardzo żywa i gromadziła tysiące osób. Naturalną rzeczą było, aby znaleźć dla niej stałe miejsce. Chcieliśmy to zrobić dobrze: poprzez międzynarodowe konkursy, aby muzeum było na jak najwyższym poziomie. Dlatego zajęło nam to 11 lat. Muzeum zbiera dziś same słowa pochwały – przyznał Prezydent.
W czasie uroczystości na prośbę przedstawicieli Związku Sybiraków odbyło się także wręczenie Dyrektorowi Muzeum Pamięci Sybiru, profesorowi Wojciechowi Śleszyńskiemu, Złotej Odznaki Honorowej „za zasługi dla Związku Sybiraków”.
– Jestem wzruszony i wdzięczny, ale chciałbym podkreślić, że zasługi są nie tylko moje, ja przede wszystkim kierowałem i kieruję doskonałym zespołem oddanym Muzeum i sprawom Sybiraków – zaznaczył profesor Śleszyński.
Uroczystość z okazji Dnia Przyjaciela Muzeum Pamięci Sybiru zakończył występ muzyczny Maestro Chives’a, czyli skrzypka Marcina Roszkowskiego.
