W przeddzień Dnia Matki w Muzeum Pamięci Sybiru odbyło się spotkanie poświęcone najnowszej publikacji: „Matka. Katalog fotografii ze zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru”. Tom ten przybliża wizerunki i losy matek, które na zesłaniu walczyły o zachowanie swoich dzieci przy życiu i zdrowiu oraz dbały o ich wychowanie w polskości.
– Nikomu z nas nie trzeba przypominać jaką rolę odegrała matka na Syberii czy w Kazachstanie. Przecież większość rodzin była deportowana bez ojca. Jak zastanawialiśmy się jaki temat wybrać nie mieliśmy wątpliwości, że pierwszy katalog zbiorów trzeba poświęcić matkom – powiedział, witając zebranych gości, dyrektor muzeum prof. Wojciech Śleszyński.
Prowadząca spotkanie redaktor Olga Gordiejew, podkreślając oddanie Matek Sybiraczek, odwołała się do wypowiedzi prof. Elżbiety Smułkowej. – My, dzieci, miałyśmy ich miłość i osłonę. One w ekstremalnie trudnych warunkach nie miały nikogo, jedynie troskę o nas. Najpierw zabrano im mężów, resztę rodziny, dom i wszystko, co było im bliskie. W końcu rzucono je z małymi dziećmi w zupełne obce, odległe, krańcowo trudne warunki. Nas te warunki, dzięki matkom, zahartowały i pozwoliły po powrocie do Polski przeżyć ciekawe, twórcze życie, w poczuciu jego obiektywnej wartości.
– Pewnego razu, przeglądając naszą kolekcję, natknęłam się na dwie sąsiadujące ze sobą fotografie podpisane tym samym imieniem i nazwiskiem, ale na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że przedstawiające zupełnie dwie różne kobiety. Na pierwszej piękna, młoda, uśmiechnięta dama, ubrana w elegancką bluzkę z białym, haftowanym kołnierzykiem, z lekko podkręconymi włosami. A na fotografii obok staruszka. Tak naprawdę była to ta sama kobieta. Fotografię wykonano rok później. – powiedziała autorka tekstów katalogu Katarzyna Śliwowska – kierowniczka Działu Zbiorów – zapytana o powód, dla którego wiodącym tematem publikacji została matka.
Zamieszczone w publikacji fotografie związane są przede wszystkim z losami matek deportowanych do Związku Sowieckiego w latach 1940–1941. Nieliczny, lecz również obecny w katalogu jest zbiór fotografii opowiadających historie matek przymusowo przesiedlonych w latach 30. XX w. z terenów sowieckich republik Białorusi i Ukrainy, jak też tych, które były represjonowane w końcu wojny i w latach 50. XX w. Poszczególne fotografie opatrzono biogramami. W wielu przypadkach wzbogacono je o fragmenty wspomnień, korespondencji i innych materiałów archiwalnych, znajdujących się w zasobach Muzeum Pamięci Sybiru.
– Czy chcecie Państwo podzielić się w przededniu Dnia Matki swoim wspomnieniem? – zwróciła się do zebranych gości Olga Gordiejew. – Dziecko jest tylko dzieckiem, nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji. Skąd matka weźmie jedzenie, to dziecko nie obchodzi. Taka jest smutna prawda. Jak sama zostałam matką dopiero zrozumiałam swoją matkę. Ile musiała przeżyć, ile musiała poświęcić swojego czasu, który w zasadzie powinna przeznaczyć na wypoczynek, na sen. I tak się zastanawiam teraz, skąd ta matka miała siły (…). Nasze matki zrobiły wszystko i chwała im za to. – opowiadała ze wzruszeniem Jolanta Hryniewicka, prezes białostockiego oddziału Związku Sybiraków. Następnie poprosiła o uczczenie zmarłych Matek Sybiraczek symboliczną minutą ciszy.
– Oglądając ten album, te zdjęcia, jestem bardzo wzruszona, a zarazem jestem bardzo szczęśliwa, że dożyłam dzisiejszego dnia, kiedy mogę zobaczyć na tym zdjęciu, w tym albumie, swój dom rodzinny (…), swoją mamę śliczną, zdjęcie jej ślubne. To jest bardzo wzruszające, że jednak pozostaną po nas te wszystkie pamiątki. – dodała Barbara Sokólska. Głos zabrała również Janina Rutkowska – Nie myślałam, że dożyję takich czasów, że będą ludzie wspominali to, co przeżyły nasze matki, którym zawdzięczamy wszystko.
– Historie poszczególnych kobiet, które układają się w całość, opowieść o matce, o jej roli na zesłaniu, o jej walce, o jej tęsknocie za mężem, za krajem, to już zostanie z nami na zawsze – podsumowała spotkanie Katarzyna Śliwowska. Podkreśliła również, że ten album nie powstałby bez osób, które przekazują do muzeum swoje pamiątki.
Podczas spotkania popłynęło wiele łez. Rozmowy, podczas których zgromadzeni goście wspominali swoje mamy i babcie trwały jeszcze długo po jego zakończeniu.
Publikację „Matka. Katalog fotografii ze zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru” można kupić stacjonarnie w sklepie muzealnym oraz na www.sklep-sybir.pl
To nie koniec obchodów Dnia Matki w Muzeum Pamięci Sybiru. Przygotowaliśmy wyjątkową ścieżkę tematyczną umożliwiającą zwiedzenie wystawy stałej śladami sybirackich Matek. Na specjalne oprowadzanie zapraszamy w piątek 26 maja o godzinie 14.45 oraz w sobotę 27 maja o godzinie 17.45.
Bilety do kupienia w kasie Muzeum lub na naszej stronie internetowej.
