W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 roku miała miejsce druga masowa deportacja obywateli Rzeczypospolitej w głąb Związku Sowieckiego. Jej ofiarami były rodziny jeńców wojennych (oficerów wojska i funkcjonariuszy innych służb mundurowych) oraz przetrzymywanych w więzieniach urzędników państwowych, działaczy politycznych, nauczycieli – polskiej elity, która w tym samym czasie była mordowana przez NKWD.
Z meldunku NKWD: „W miesiącach kwiecień-czerwiec 1940 roku osiedlono w Kazachstanie 60 182 osoby. Wymienioną liczbę rozmieszczono: w kołchozach – 36 639, sowchozach – 15 923, w przedsiębiorstwach i na budowach – 7 630. Wśród wysiedlonych jest około 50% dzieci i starców, 20% dorosłych mężczyzn, reszta to kobiety”.
Wolą Sybiraków, tegoroczne, uroczyste obchody 83. rocznicy drugiej masowej deportacji połączone były z wręczeniem odznaczeń: Odznaki Honorowej za Zasługi dla Związku Sybiraków oraz Honorowej Odznaki Sybiraków.
Odznaczenia od Związku Sybiraków Oddział Białystok otrzymali pracownicy Muzeum Pamięci Sybiru. Wręczała je Jolanta Hryniewicka, Prezes Związku Sybiraków Oddział Białystok w asyście Jerzego Bołtucia, Prezesa Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru w Białymstoku.
Jako pierwszy głos zabrał prof. Wojciech Śleszyński, dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru:
– Dla nas, dla pracowników Muzeum Pamięci Sybiru jest to wyjątkowy moment, ponieważ wiemy, że to, co budowaliśmy przez tyle lat, spotkało się z Państwa przychylnym przyjęciem. To jest dla nas najważniejsza ocena. W imieniu pracowników, bo to oni budowali to Muzeum, dziękuję bardzo za wyróżnienie – podkreślał prof. Wojciech Śleszyński, dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru.
Następnie głos zabrała Jolanta Hryniewicka, Prezes Związku Sybiraków Oddział Białystok, która przybliżyła symbolikę daty, która została wybrana na wręczenie odznaczeń:
– Są trzy powody w postaci dat, dla których spotykamy się akurat dzisiaj, 13 kwietnia. Dokładnie 83 lata temu Sowieci wywieźli na Sybir do północnego i wschodniego Kazachstanu rodziny i krewnych jeńców wojennych wziętych do niewoli we wrześniu 1939 r., ofiar zbrodni katyńskiej. Drugi nawiązujący do daty powód jest taki, że 13 kwietnia 1943 r. Radio Berlin ogłosiło informację o odnalezieniu w Lesie Katyńskim masowych grobów tysięcy polskich oficerów zamordowanych przez NKWD. Trzeci: 13 kwietnia 1990 r. Agencja Informacyjna TASS wydała oświadczenie władz ZSRS, w którym oficjalnie potwierdzono, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani wiosną 1940 r. przez NKWD – mówiła Jolanta Hryniewicka.
Następnie nastąpiło wręczenie odznaczeń.
Oba odznaczenia są nadawane w celu uhonorowania osób lub instytucji za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o historii walki i męczeństwa Polaków zesłanych na Sybir.
Podczas uroczystości przekazany został również sztandar Związku Harcerstwa Polskiego wykonany przez harcerzy Hufca Syberyjskiego w Kazachstanie w 1940 r.
Uroczystości zostały zakończone pokazem filmu „Głodnego nakarmić (1993)” opowiadającego historię Sybiraka Aleksandra Cymbora.
