Eksponat Miesiąca. Sybiracka wędrówka przez Bliski Wschód - Muzeum Pamięci Sybiru

9 maja 2023

Eksponat Miesiąca. Sybiracka wędrówka przez Bliski Wschód

W maju prezentujemy pamiątki przekazane przez Renatę Halinę Iwanowską z domu Wojtasiewicz. Fotografie i dokumenty z archiwum rodziny Wojtasiewiczów są doskonałą ilustracją losów cywilów, którzy opuścili Związek Sowiecki wraz z Armią Andersa.

Przejdź do treści

Przed wojną Jan Wojtasiewicz był sędzią, a Kazimiera – nauczycielką. Rodzinę Wojtasiewiczów deportowano 13 kwietnia 1940 roku ze Lwowa do obwodu semipałatyńskiego w Kazachstanie.

Podpisany w lipcu 1941 roku układ Sikorski-Majski skutkował między innymi ogłoszeniem „amnestii” dla obywateli polskich przebywających (m.in. w wyniku deportacji) w ZSRS. Szansą na ewakuację z „nieludzkiej ziemi” było dołączenie do formowanych przez generała Andersa polskich sił zbrojnych.

Wraz z Armią Andersa Związek Sowiecki usiłowali opuścić ci niezdolni do służby wojskowej, także kobiety i dzieci. W poczuciu ostatniej szansy na ratunek i odzyskanie wolności.

– Mój ojciec dostał się do Buzułuku, gdzie formowała się Armia Andersa – opowiadała na spotkaniu w Muzeum Pamięci Sybiru córka Jana Wojtasiewicza, Renata Halina Iwanowska. – Ja z mamą zostałyśmy, bo byłam bardzo ciężko chora, musiałam przejść transfuzję krwi. Potem, z chorym dzieckiem, mama musiała dostać się do portu w Krasnowodzku, na statek. To była ostatnia szansa, ale trzeba było spełnić warunki formalne. Wszyscy modlili się, by Morze Kaspijskie było spokojne… – wspominała Sybiraczka.

Rejs zakończył się szczęśliwie, Kazimiera z małą Renatą dotarły do Persji. Dziewczynka została poddana operacji. – Pojechaliśmy do Teheranu. Było wśród nas bardzo dużo dzieci, wiele sierot. Zaczęto robić wszystko, żeby uczyły się polskiego, kształtowały na polskich patriotów. Moja mama zaczęła uczyć – mówiła.

Kolejnym etapem wędrówki była Palestyna. – Trafiliśmy do En Kerem, to miejsce spotkania Matki Boskiej ze św. Elżbietą, jest tam kościół św. Jana Chrzciciela i klasztor. Franciszkanie, gdy zobaczyli, ile było dzieci, oddali jeden z budynków na polską szkołę. Ja uczyłam się tam w przedszkolu, ale było i liceum. Nauka była na wysokim poziomie – opowiadała pani Iwanowska.

– Stamtąd wyjechałam do Jerozolimy. Tam ukończyłam pierwszą i drugą klasę, byłam przygotowywana do Pierwszej Komunii Świętej, którą przyjęłam w Wieczerniku. Braliśmy udział w Drodze Krzyżowej śladami Pana Jezusa, na Niedzielę Palmową sypaliśmy kwiatki. Ja także, w stroju krakowskim – mówiła, podając obecnej na spotkaniu młodzieży zdjęcia.

– Wpajano nam, że jesteśmy Polakami i musimy się razem trzymać – podkreślała Sybiraczka.

Po wybuchu konfliktu izraelsko-arabskiego polscy uchodźcy z Palestyny przeniesieni zostali do Egiptu. – Mieszkaliśmy w obozie na pustyni, pod namiotami. Z Egiptu popłynęłyśmy do Anglii, do Liverpoolu. Przyjechała tam po nas siostra matki. Trafiłam do angielskiej szkoły prowadzonej przez siostry szarytki – kontynuowała.

W Anglii Jan Wojtasiewicz zmarł. – Zostałyśmy z mamą same. W 1947 r. na konferencję medyczną jako konsultant przyjechał do Anglii brat matki, profesor z warszawskiej kliniki. Z nim wróciłyśmy do Polski pięknym statkiem „Batory” – zakończyła swoją historię Renata Halina Iwanowska.

Przybyli na spotkanie z Sybiraczką otoczyli z zainteresowaniem gablotę z obiektami przekazanymi przez nią do zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru.

W zasobach Muzeum Pamięci Sybiru znajdują się wyjątkowe eksponaty. Wciąż otrzymujemy kolejne i za wszystkie jesteśmy niezmiernie wdzięczni. Chcąc ukazać hojność naszych darczyńców i podkreślić, jak przekazane dary umożliwiają nam opowiadanie złożonej historii polskiego Sybiru, co miesiąc sięgamy po pamiątki związane z indywidualnymi losami deportowanych.

Opowieść darczyńcy lub jego bliskich jest szczególnie cennym świadectwem, dlatego zawsze jesteśmy wdzięczni osobom, które przybywają do nas na inaugurację Eksponatu Miesiąca i dzielą się historią swojej rodziny.

Pamiątki rodziny Wojtasiewiczów można oglądać w górnym holu Muzeum Pamięci Sybiru do 13 czerwca. Wstęp wolny. Zapraszamy!

Sklep Odwiedź nasz sklep i sprawdź najnowsze publikacje Muzeum Pamięci Sybiru Odwiedź sklep